21 Mart 2015 Cumartesi

Günümüz dünyasında placebo ne demek?

Latince, konuşulmayan bu yüzden de ölü bir dil olmasına rağmen ‘placebo’  ‘Hoşnut Edeceğim’ kelimesi yaşamaya devam etti. Bilim ve bilimdışı çevrelerde kullanılır oldu. İlk defa Roman Katolik’lerin  akşam dualarında ortaya çıktı.

“I will walk before the Lord in the lands of the living”

Literatürde bu mısra “Yaşadığım sürece Tanrı’nın arkasından yürüyeceğim” olarak geçer. Fakat İncil’in ilk Latinceye çevirisinde fiil olarak ‘placebo’ kullanıldı. Çünkü Tanrı’nın yolundan yürümek onu memnun etmek demektir.14. yüzyılda bu fiil dalkavukluk ismine doğru bir dönüşüm geçirmiştir. Aynı yüzyılda yazılmış CanterburyHikayeleri’nde ismi Placebo olan bir karakter vardır, dalkavukluğun özelliklerini tümüyle taşır.

Günümüz dünyasında placebo ne demek?

Placebonun yalnızca “deneye dayalı bilimsel tıbbın savlarının test edilmesine yarayan bir ilaç” olarak kullanılmadığı aşikardır. Fakat placebo etkisi dediğimiz şey ağırlıklı olarak hekim ve hasta arasındaki ilişkiye, tedaviye inanmaya, tanıda kullanılan teknolojinin gücünün etkileyiciliğine ve daha fazla nedene de bağlı olarak bilimsel olarak hastaya yarar sağlaması beklenmeyen bir içeriğin, olumlu sonuçlar vermesidir.

Placebo zihnin beden üzerindeki hakimiyetini destekleyen bir sav diyebiliriz o zaman. Biz ilacın renginin şeklinin büyüklüğünün etkisinde kalarak daha çok veya daha az tedavi oluyor olabiliriz.

Placebo etkisi psikiyatrik rahatsızlıklarla daha çok ilişkilendirilir çünkü telkin ve moralin bu rahatsızlıklarda aldığı konum daha merkezi olduğuna inanılır. Fakat placebonun yalnızca psikolojikrahatsızlıkları tedavi ettiğini düşünüyorsanız bu örnekler çok ilginç;

-Örneğin koroner by-passlarda ameliyatta dikilen damarlar tutmamışsa da bazen bu başarısız ameliyat sonrasında bile iyileşme görülmektedir (vlades 1979).

-Roberts ve arkadaşlarına göre; zona, ülser tedavisinde placebo etkisi %66 bile olabilmektedir

Yani yalnızca ilaçtaki şekil, büyüklük değil tedaviye verilen emek, geçirilen süre hatta belki tedavinin kazandığı resmiyet bile bizim için önemli.

Placebonun etki sistemi nasıldır?

Placebonun simgeselleştirme üzerinden etki ettiği düşünülmektedir, yani zihin iyileşme beklentisi yüklediği nesne, davranış, ortam gibi etmenlere maruz kaldığında bu öznel anlamlı uyaranlar kişinin bedenindeki nesnel haz sistemini harekete geçirir.

İnsanı sosyal bir varlık olan tarafını tamamen unutup sadece fizyolojik bir varlık konumuna sürükleyen günümüz tıp dünyasının placebo etkisine şaşırması bana kalırsa çok da şaşırtıcı değildir. Makineye yağ döktüğünüzde gıcırdamayacağı bir gerçekken insan fiziksel olarak uygun koşullarda da huzursuz olabilen bir varlıktır. Aynı şekilde uygun olmayan koşullarda hoşnut da olabilir.

Placebonun bir diğer gizemi hakkında bir nevi kullanım kılavuzu yapılamayışıymış. Bunca bilgi üzerine buna gizem demek insan olmanın çok basit bir şartı olan temelde ‘aynı’ ama ayrıntıda  ‘farklı’ olduğumuz gerçeğini görememektir. Her insan başka bir dünya olduğuna göre her zihin kendi oyununu oynayacak ve her insan placebo dediğimiz kendini bilinçsiz de olsa yönetme fenomeninden farklı etkilenecektir.

Placebo etkisi bütün hastalara çare değildir, yalnızca hazır zihinlere güler.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder